İHTİLAL MECLİSİNİN 105. YILI KUTLU OLSUN
Av. Hüseyin Özbek
23 Nisan 1920’yi, Milli İradenin meşruiyet organı Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışıyla sınırlamak doğru değildir. 23 Nisan 1920, aynı zamanda Yeni Türk Devleti’nin tarih sahnesine çıkışıdır. Yeni devletin ilk adımı, 22 Haziran 1919 Amasya Genelgesidir. Amasya Genelgesi ile Saltanat ve Hilafet makamına örtülü, Babıali’ye (Mütareke Hükümeti doğrudan tavır alınmaktadır. Tehlikede olan vatanın bütünlüğünün ve milletin bağımsızlığının, milletin azim ve kararlılığı ile sağlanabileceğine işaretle yapılan Milli Kongre çağrısı, millet iradesinden başka irade tanınmadığını ortaya koyan bir meydan okumadır. Amasya Genelgesi için en uygun tanım, İstanbul hükümetinin siyasi ve idari otoritesini yok sayan bir ihtilal çağrısı olmasıdır.
Saray’ın, işgale direnen, Pontus çetelerine karşılık veren halkın sakinleştirilmesi, milli tansiyonun düşürülmesi için bölgeye gönderdiği Paşa’nın farklı ajandasının olduğu kısa zamanda anlaşılacaktır. 9. Ordu Müfettişi olarak, mülki ve askeri anlamda geniş yetkilere Samsun’a gönderilen Mustafa Kemal Paşa, ilk adımın ilk gününden başlayarak (19 Mayıs 1919) Anadolu İhtilalini örgütlemeye başlamıştır. Amasya Genelgesinde çağrısı yapılan, Eylül’de Sivas’ta toplanacak Milli Kongre öncesi 23 Temmuz Erzurum Kongresi, Mustafa Kemal’in katılımıyla bölgeselden ulusala geçişin işaret fişeği olarak okunmalıdır.
Sarayın ve işgalcilerin tüm engelleme çabalarına karşın gerçekleştirilen Sivas Kongresi, Anadolu ve Trakya’yı kapsayan Milli Mücadelenin yol haritasının belirlendiği bir dönüm noktasıdır. İşgalcilerin baskısı altındaki Mütareke Hükümetlerinin edilgenliğinin ve inançsızlığının yerini kutsal isyanın heyecanı almıştır. 23 Nisan 1920’de Ankara’da açılan Milli Meclis ise Milli Kongrelerin çok daha üst aşaması, tekmil milleti kapsayan nitelik sıçramasıdır.
Sivas Kongresinde, Mustafa Kemal’in başkanlığında oluşturulan Temsil Heyeti (Heyeti Temsiliye) Kongrede alınan kararların yürütme kurulu işlevine sahiptir. Erzurum ve Sivas Kongrelerinde, 21 Aralık 1918’de Vahdettin tarafından kapatılan Osmanlı Mebuslar Meclisinin ( Meclis-i Mebusan ) yeniden açılması için yapılan çağrılara İstanbul kulaklarını kapatmış gibidir. Temsil Heyeti, Milli Mücadeleyi yürütecek Milli Meclis’in oluşturulması için 7 Ekim 1919’da doğrudan halka çağrıda bulunacaktır. Anadolu’nun baskılarına dayanamayan Damat Ferit istifa edince yerine kurulan Ali Rıza Paşa hükümeti, Anadolu’nun çağrısına kulak verip seçim kararı alacaktır. Bu karar doğrultusunda yapılan seçim sonucu, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı seçimlerinin galibi Müdafaayı Hukuk çizgisi olacak, mecliste çoğunluğu ele geçireceklerdir.
Mustafa Kemal, Meclisin Anadolu’da toplanmasında sonuna kadar ısrar edecektir. İşgal İstanbul’unda toplanacak meclisin özgürce çalışmasının olanaksız olduğunu, her an basılıp dağıtılma, Millici vekillerin tutuklanması ve sürgüne gönderilme tehlikesinin olduğuna dikkat çekecektir. Mustafa Kemal Paşa’nın bütün uyarılarına rağmen meclisin İstanbul’da toplanması görüşü ağırlık kazanır. Bunun üzerine seçilen vekillerin İstanbul’a gitmeden önce Ankara’ya davet edilerek, Mecliste güçlü bir Müdafaayı Hukuk grubu oluşturmaları, milli kurtuluş için neler yapmaları gerektiği anlatılacaktır.
Son Osmanlı Mebusan Meclisi, 12 Ocak 1920’de 164 vekilden 72’sinin katılımıyla en yaşlı üye Bursa mebusu Hacı İlyas Efendi’nin başkanlığında açılacaktır. Mustafa Kemal Paşa’nın Müdafaayı Hukuk Grubu önerisine rağmen, bazı vekillerin ısrarıyla Felah-ı Vatan Grubu adı kullanılacaktır. Son Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı, (12 Ocak-16 Mart 1920) en kısa ömürlü parlamento olarak tarihe geçecektir. 16 Mart 1920’de, İngiliz dipçikleri tarafından kapısı kırılan, vekilleri tutuklanan meclisin kurtulabilen üyeleri, Temsil Heyetinin çağrısı üzerine, değişik yollardan Ankara geçeceklerdir.
Parlamentosu basılan, vekilleri tutuklanan bir milletin 37 gün sonra, kasaba irisi çorak bir Anadolu kentinde ihtilal meclisi toplayabilmesi şaşırtıcı olduğu kadar hayranlık uyandırıcıdır. Prof. Dr. İhsan Güneş’in 23 Nisan 1920’de açılan TBMM’yi, ihtilal meclisi, kurucu meclis, ilk milli meclis, halkçı meclis, denetleyen meclis, gaz lambası ışığında çalışan, vekillerin önergelerini gaz tenekeleri üzerinde yazdığı özverili, tümüyle yerli, tümüyle milli bir meclis olarak nitelemesi son derece doğrudur.
İşgal İstanbul’undan bir şekilde Ankara’ya ulaşabilen Meclis_i Mebusan üyelerinin yanında, yapılan tamamlama seçimiyle belirlenen vekillerden oluşan Milli Meclisin, yani TBMM’ nin, 23 Nisan 1920’de çalışmaya başlamasıyla birlikte Milli Mücadelenin, meşruiyet organı ortaya çıkmış olacaktır.
Türk milletinin kutsal isyanının meşruiyet organı TBMM’nin açılışının 105.yılında, Milli İradenin üstünde hiçbir makam, hiçbir güç tanımayan Gazi Meclisin Reis Paşası ve Gazi vekillerine saygı ve minnetle.
